Car Konstantin Veliki bio je jedan od najznačajnijih vladara u dugoj istoriji slavnog Rimskog carstva. Njegovo carevanje obeleženo je velikim političkim, verskim i kulturnim dešavanjima, a ostao je upamćen po vojnim uspesima i oštroumnim odlukama.
Iako je veliki broj njegovih vladarskih poteza imao ogroman značaj za celo carstvo, svakako treba izdvojiti one koji su vezani za hrišćanstvo i osnivanje Konstantinopolja, nove rimske prestonice.
Kao jedan od najvećih vladara kog pamti svetska istorija, Konstantin je nesumnjivo vodio uzbudljiv život, a nama je posebno interesantna jedna činjenica – njegov rodni grad bio je Niš. Flavije Valerije Konstantin, kako glasi njegovo puno ime, rođen je 272. godine u tadašnjem Naisusu (današnjem Nišu) u provinciji Meziji (Moesia – prostor današnje Srbije).
Šta je Konstantin ostavio Nišu i kako mu se grad odužio?
Zaostavština cara Konstantina u Nišu je bogata, a svakako najznačajniji je arheološki lokalitet Medijana. Sa druge strane, i grad Niš se svom najpoznatijem stanovniku odužio na razne načine, sagradivši veći broj obeležja, spomenika i objekata koji danas nose njegovo ime.
Medijana – carska rezidencija
Najpoznatija i najznačajnija zaostavština Konstantina Velikog u Nišu je antičko naselje Medijana. Njegovi ostaci smešteni su na istočnom obodu Niša, oko 5 kilometara udaljenom od centra grada. Naselje je nastalo na samom kraju 3. i početkom 4. veka, a u podizanju Medijane osim cara Konstantina učestvovali su i njegovi sinovi.
Danas na lokalitetu možete videti ostatke raskošne vile koja je bila rezidencija cara Konstantina, kao i ruine dve ranorhišćanske crkve. U sklopu kompleksa postoji i muzej.
Ako želite da posetite Medijanu, jednu od najvećih turističkih znamenitosti savremenog Niša, sigurno će vam korisna biti informacija da lokalitet ne radi ponedeljkom, dok je ostalim radnim danima otvoren za posete od 09-16 ćasova. Radno vreme vikendom je za jedan sat kraće – do 15 sati. Ulaznica košta 500 dinara, a za decu mlađu od 7 godina ulaz je slobodan.
Treba istaći i da se jedan deo iskopina, uključujući i vredne statue pronađene na lokalitetu, nalazi u Narodnom muzeju Niša u samom centru grada, pa da biste kompletirali sliku, obavezno obiđite i ovaj muzej.
Aerodrom Konstantin Veliki
Svi oni koji u Niš dolaze avionom, sigurno već znaju da se drugi najveći aerodrom u Srbiji zove Konstantin Veliki. Sa njega uglavnom saobraćaju avioni low cost kompanija, ali svoje letove ima i nacionalni avio-prevoznik Air Serbia. Ako želite da posetite Medijanu ili bilo koji drugi deo Niša, možete da rezervišete rent a car na aerodromu, što je verovatno i najbolja opcija da sa lakoćom obiđete grad. Druge opcije su taksi vozila i gradski autobusi.
Hram Svetog cara Konstantina i carice Jelene
Hram se nalazi u centralnom delu najveće niške opštine Medijane, u parku Svetog Save. Sa njegovom izgradnjom se počelo na Lazaervu subotu, 3. aprila 1999. godine, u prisustvu tadašnjeg niškog episkopa Irineja, kasnijeg patrijarha SPC. Investitor je bio grad Niš, ali su donacije za izgradnju hrama davali mnogi niški privrednici i građani.
Ovaj velelepni verski objekat građen je u vizantijskom stilu i u osnovi je površine 550 metara kvadratnih. Ima jednu kupolu i dva zvonika. Još uvek nije u potpunosti oslikan, ali je i pored toga jako posećen, posebno nedeljom i praznicima.
Spomenici caru Konstantinu na keju
Na nišavskom keju postoje dva spomenika posvećena caru Konstantinu i hrišćanstvu za koje se zalagao. Prvi se nalazi na početku mosta na Nišavi. Prikazuje lik cara i iznad njega Hristov monogram, odnosno simbol koji se Konstantinu prikazao u snu neposredno uoči čuvene bitke na Milvijskom mostu.
Drugi spomenik bio je poklon katoličke crkve gradu Nišu a sve u sklopu priprema za obeležavanje 1.700 godina od donošenja Milanskog edikta. Rad je srpskog skulptora Dragana Radenkovića. Na njemu su sa tri različite strane predstavljena 3 portreta cara Konstantina. Skulptura asocira i na dva jako bitna događaja u njegovom životu a to su bitka kod Milvijskog mosta i donošenje Milanskog edikta.
Mladost i rani period Konstantinove vladavine
Konstantin je poreklom bio iz vojničke porodice. Njegov otac Konstantin Hlor je bio rimski vojni zapovednik i tetrarh. Zbog prirode posla često se selio pa je i budući car često putovao sa svojim ocem stičući vojno iskustvo i upoznavajući različite kulture tada moćnog carstva.
Konstantin postaje car 306. godine nakon smrti oca koji je bio tetrarh – jedan od četiri vladara Rimskog carstva. Odlukom vojske u Eboraku (Velika Britanija), Konstantin je proglašen za cara galskog dela Rimskog carstva. Upravo u tom periodu se javljaju velika politička nestabilnost i unutrašnji sukobi u carstvu, pa se kao mlad suočava sa brojnim izazovima.
Usledile su godine borbi sa drugim tetrarsima. Ipak, njegovo vojničko znanje i inteligencija su ga doveli na presto Rima. Prvu veliku i najznačajniju pobedu ostvario je u bici na Milvijskom mostu nad Maksencijem, a poslednju, nakon koje je i priznat za cara celokupnog rimskog carstva, 324. godine nad Licinijem.
Bitka kod Milvijskog mosta
Ključna bitka u celoj vojnoj karijeri cara Konstantina održala se 28. oktobra 312. godine kod Milvijskog mosta. Ova bitka imala je presudan uticaj na njegov put ka osvajanju vlasti u Rimskom carstvu i kasnijem usponu na presto.
Vođena je između Konstantina i njegovog rivala Maksencija koji je u to vreme kontrolisao Rim i zapadni deo carstva.
Legenda kaže da je pred bitku Konstantin imao san u kojem mu se ukazao krst sa natpisom “Pod ovim znakom ćeš pobediti”. Motivisan svojim snom Konstantin je naredio da se hrišćanski simbol “Labarum” postavi na zastave i oružje koje je nosila njegova vojska. Zahvaljujući boljoj vojnoj strategiji, Konstantinove trupe uspele su da poraze neprijateljske jedinice, čiji je vođa Maksencije poginuo tokom povlačenja i bežanja preko Tibra.
Ova bitka se smatra ključnom i kada je u pitanju hrišćanstvo. Prvo, jer je nakon nje i sna koji je imao Konstantin u znak zahvalnosti Hristu prihvatio hrišćanstvo kao religiju. Drugo, jer da nije pobedio hrišćanstvo verovatno još dugo ne bi bilo priznato kao religija.
Milanski edikt i promena statusa hrišćanstva
Jedan od najznačajnijih trenutaka u Konstantinovom životu bio je donošenje Milanskog Edikta 313. godine. Edikt je potpisan u Milanu od strane cara Konstantina Velikog i njegovog političkog rivala Licinija, koji je vladao Istočnim rimskim carstvom.
Pre donošenja Milanskog edikta, hrišćani su bili suočeni sa progonom i nasiljem. Car Dioklecijan je izdao niz edikata protiv hrišćanstva koji su bili usmereni ka njihovom progonstvu. Bili su lišeni građanskih prava, oduzimana im je imovina, hapšeni su, mučeni a neretko i ubijani. Sve do 313. godine i Milanskog edikta.
Ovaj pravni akt ne samo da je garantovao versku toleranciju hrišćanima već i svim ostalim religijama u Rimskom carstvu. Tako je njime potvrđena sloboda veroispovesti. Hrišćanima je omogućeno slobodno praktikovanje njihove vere i molitve, bez straha od progonstva ili represije. Vraćena im je imovina koja im je ranije oduzeta. Restitucija je značila i podizanje crkava i drugih verskih institucija. Konačno, hrišćanstvo je postalo ravnopravno sa drugim veroispovestima u Rimskom carstvu.
Konstantinov doprinos hrišćanstvu i njegova podrška crkvi su se nastavili i nakon objavljivanja Milanskog edikta, pa je ona postajala sve uticajnija u carstvu.
Vaseljenski sabori
Konstantin je dao i ogroman doprinos i podršku organizaciji Vaseljenskih sabora, koji su predstavljali okupljanja visokih crkvenih velikodostojnika iz celog Rimskog carstva. Ovi sabori su imali značajan uticaj na formiranje hrišćanske doktrine ali i na uspostavljanje organizacije crkve.
Prvi Vaseljenski sabor održan je u Nikeji 325. godine, i na njemu je bio prisutan i sam Konstantin. Tada se u Nikeji okupilo preko 300 poglavara iz čitavog carstva. Glavni cilj sabora je bio da se reši kontraverza oko arijanstva, učenja koje je negiralo božanstvo Isusa Hrista.
Upravo na prvom saboru usvojen je Nikejski simbol vere, koji je definisao osnovne dogme hrišćanstva, uključujući i verovanje u Sveto Trojstvo (Otac, sin i Sveti Duh), kao i u božanstvo Isusa Hrista. Takođe je doneta odluka da se arijanstvo osudi kao jeres.
Nakon prvog usledili su i drugi Vaseljenski sabor u Carigradu (381. godine) i treći u Efesu (431. godine). Vaseljenski sabori su danas priznati i poštovani u pravoslavnoj crkvi. Zaključci i odluke donete na ovim skupovima se smatraju autoritativnim i važećim za pravoslavnu veru.
Konstantinopolj, glavni grad Istočnog rimskog carstva
Još jedna velika odluka cara Konstantina bilo je osnivanje nove rimske prestonice – Konstantinopolja (današnji Istanbul) 330. godine. Ovaj grad je postao politički, ekonomski i kulturni centar Rimskog carstva, a kasnije i Vizantijskog (Istočno rimsko carstvo). Takođe, Konstantinopolj je bio dom brojnih crkava i verskih objekata koje su doprinosile širenju hrišćanstva.
Za njegovu izgradnju je odabrana strateški važna lokacija na Bosforu, moreuzu koji povezuje Crno i Mramorno more. Ovakav položaj je omogućio lakšu kontrolu nad trgovačkim rutama ali i jednostavniju odbranu od potencijalnih napadača.
Na samom početku car Konstantin je naredio izgradnju brojnih monumentalnih građevina po ugledu na Rim, uključujući ogromnu palatu, Crkvu Svete Sofije (Aja Sofija), zidine grada, ali i hipodrom. Sve ove građevine su se odlikovale grandioznošću, i bogatim dekorativnim detaljima. I danas je Aja Sofija jedno od nezaobilaznih mesta za sve turiste koji posećuju Istanbul.
Treba reći i da je sa izgradnjom Konstantinopolja car Konstantin preneo državne institucije i administraciju iz Rima, dajući na taj način novoj prestonici politički i upravni značaj. Grad je bio dom senata i carske vlade a kasnije i sedište brojnih rimskih careva.
Od samog početka Konstantinopolj je bio multietnički grad u kome su se susretali ljudi različitih nacija i vera. Privlačio je trgovce, diplomate, umetnike i intelektualce. Konstantinopolj je ostao glavni grad Istočnog rimskog carstva, Vizantije, sve do njegovog pada pod osmanskim osvajačima 1453. godine. Danas se u Istanbulu još uvek čuvaju brojni spomenici i ostaci iz vizantijske epohe.
Car Konstantin ostaje trajni simbol promene koje je doneo rimskom carstvu i hrišćanstvu. Njegov život i vladavina obeleženi su značajnim događajima za svetsku istoriju, od donošenja Milanskog edikta pa do osnivanja Konstantinopolja. Zato se smatra jednim od najznačajnijih vladara u istoriji čovečanstva čija su dela i odluke ostavili neizbrisiv trag na svet koji danas poznajemo.
Vaš komentar